آشنایی با حکومت و دولت کانادا

کانادا یکی از کشورهای مورد‌علاقه بسیاری از مهاجران ایرانی است. متقاضیان با روش‌های مختلفی مثل تحصیل، کار، سرمایه‌گذاری، راه‌اندازی کسب‌وکار و استارتاپ، کارآفرینی، اسپانسرشیپ خانوادگی و ده‌ها روش و برنامه دیگر برای زندگی در کانادا درخواست می‌دهند؛ اما رسیدن به مقصد پایان راه نیست.

شما به‌عنوان شخصی که قصد زندگی در کشور جدیدی را دارد، باید مثل خانه خودتان با شرایط و فرهنگ آن کشور آشنا شده و درباره قوانین و نحوه اداره کشور نیز بدانید؛ زیرا بعد از دریافت پاسپورت به‌عنوان شهروند باید در انتخابات شرکت کرده و تصمیم‌های سیاسی درستی بگیرید، پس اگر راهی کانادا هستید، بهتر است با حکومت، دولت و نحوه اداره این کشور زیبای آمریکای شمالی بیشتر آشنا شوید.

سیاست در کانادا

احتمالاً وقتی نام کانادا به گوشتان می‌خورد یاد دو مورد بیفتید. مورد اول نخست‌وزیر این کشور یعنی «جاستین ترودو» است. مورد دوم هم اینکه کانادا یکی از کشورهای مشترک‌المنافع است، مردمش به انگلیسی صحبت می‌کنند و کشور از استان‌های مختلفی تشکیل شده که هر کدام تقریباً در اداره امور داخلی‎‌شان مستقل هستند.

نوع حکومت کانادا چیست؟

کانادا به‌عنوان یکی از کشورهای مشترک‌المنافع یعنی با همراهی پادشاهی مشروطه بریتانیا اداره می‌شود که مسئله‌ای کاملاً تشریفاتی و سنتی است، یعنی دولت بریتانیا و شخص پادشاه چارلز سوم هیچ دخالتی در امور کانادا نداشته و صرفاً این کشور را به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های پادشاهی‌اش مانند استرالیا و… قبول دارد.

در‌حقیقت مسئولیت اداره کشور بر‌عهده دولت فدرال یا همان حکومت فدرال دموکراتیک کانادا است. نظام سیاسی پادشاهی مشروطه کانادا بر‌اساس دموکراسی پارلمانی با نظام فدرال اداره شده و مردم در انتخابات اعضای پارلمان شرکت می‌‎کنند. قانون اساسی کشور بر‌اساس احترام به حقوق شهروندی، برخورداری از حقوق برابر، آزادی در بیان و عمل (بدون آسیب به خود و دیگران) نوشته شده و در برابر دولت مردم عادی فرقی با مردان و زنان دولتی نداند و همه برابر هستند.

مجلس کانادا هم از دو انجمن به‌ نام‌های مجلس عوام و مجلس سنا تشکیل شده که اعضای مجلس عوام توسط رای اکثریت و قاطع شهروندان از 13 استان‌ کشور انتخاب می‎‌شوند. 

دولت فدرال در کانادا

دولت فدرال کانادا مانند کشور ایران از سه بخش قوه قضاییه برای رسیدگی به اجرای قانون، قوه مقننه برای تصویب قانون و قوه مجریه برای اجرای درست قانون تشکیل شده است. بخش مهمی از این دولت فدرال را پارلمان کشور یعنی مسئول قانون‌گذاری تشکیل می‌دهد.

پارلمان کانادا

قوانین کانادا توسط پارلمان و با همراهی مجلس سنا و مجلس عوام تصویب می‌شود. از قوانین جذب مهاجر که ما ایرانیان با آن درگیر هستیم تا قوانین مالیاتی، تجاری، بانک و امور مالی و… همگی توسط اعضای پارلمان مطرح و سپس برای تصویب به رای گذاشته می‌شود.

عموم شهروندان موظف هستند در انتخابات شرکت کرده و اعضای مجلس عوام را انتخاب کنند. اعضای این مجلس یعنی ۲۹۵ نماینده از استان‌های مختلف کانادا، مسئول تصویب قوانین هستند. حالا این 295 نفر هر‍کدام عضو حزب سیاسی مشخصی هستند و زمانی که اکثریت پارلمان از یک حزب انتخاب شوند، آن حزب مسئول تشکیل دولت و معرفی نخست‌وزیر است. در شرایط فعلی که جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا است؛ یعنی بیشتر اعضای پارلمان هم حزب با او هستند و او از طرف حزبش به‌عنوان نخست‌وزیر برای تشکیل دولت معرفی شده است.

حزبی که بعد اکثریت در رتبه دوم باشد، جناح مخالف دولت است و باید برای انتخابات بعدی که 5 سال یک بار برگزار می‎شود، تلاش کند تا اکثریت کرسی‌ها یا صندلی‌های پارلمان را به دست آورده و شخص مورد‌نظرش را نخست‌وزیر کند. در ضمن، در شروع فعالیت مجلس عوام با رای‌گیری رییس مجلس یعنی president انتخاب می‌شود تا جلسات را اداره ‌کند. 

در این مجلس، تصمیمات مهم کشوری با رای اکثریت نمایندگان حاضر در جلسه اتخاذ می‌شود؛ ولی در رای‌گیری نظر رییس مجلس حساب نمی‌شود. در ضمن مسئول دیگری به نام «فرماندار کل» می‌تواند در صورت صلاح کشور، پیش از پایان دوره ۵ ساله، مجلس را کنسل کرده و درخواست انتخابات فوری بدهد.

مجلس سنا کانادا

از مجلس عوام که بگذریم، در رتبه بالاتر به مجلس سنا می‌رسیم که در این مجمع قوانین حکومتی کانادا بررسی می‌شود، با این تفاوت که اعضای این مجلس در انتخابات مشخص نمی‌شوند زیرا ۱۰۵ نفر از نمایندگان با رای نخست‌وزیر انتخاب شده و به سنا راه پیدا می‌کنند.

شرایط لازم برای انتخاب سناتور در کانادا

به اعضای مجلس سنا، سناتور می‌گویند. با توجه به اینکه کانادا کشوری آزاد و با احترام به حقوق برابر شهروندی است، شما به‌عنوان مهاجر بعد از دریافت پاسپورت و شهروندی دائم این کشور می‌توانید در صورت داشتن شرایط لازم شانس خود را برای سناتوری امتحان کنید. منتها علاوه‌بر دانش سیاسی و تجربه لازم برای مدیریت و تصمیم‌گیری، برای سناتوری باید شرایط زیر را نیز داشته باشید:

• حداقل ۳۰ سال سن
• زاده کانادا و یا داشتن تابعیت کانادایی بر‌اساس قوانین مهاجرتی کانادا و یا انگلستان
• داشت اموال مشخص در داخل خاک کانادا با ارزش حداقل چهار هزار دلار کانادا
• درخواست سناتوری از سمت استانی که شخص در آن سکونت دارد

تعداد نمایندگان در مجلس سنا، طبق قانون نباید از ۱۱۲ عضو فراتر برود؛ اما اگر در طول دوره فعالیت مجلس، کرسی نماینده‌ای به دلیل استعفا یا فوت خالی شود فرماندار کل می‌تواند شخصی را که از لحاظ او دارای صلاحیت قانونی است به مجلس معرفی می‌کند.

نخست وزیر کانادا کیست؟

همان‌طور که گفتیم در حال حاضر نخست وزیر کانادا جناب آقای جاستین ترودو Justin Pierre James Trudeau  از حزب لیبرال کانادا است. او بیست و سومین نخست‌وزیر این کشور است و از سال 2008 از استان کبک به مجلس عوام راه پیدا کرد. ترودو از سال 2015 نخست‌وزیر کانادا است و در انتخابات سال 2019 مجدد به‌عنوان  نخست‌وزیر کشور انتخاب شد.

دولت‌‌های ایالتی در کانادا

وقتی در مورد ساختار حکومت و دولت کانادا صحبت می‌کنیم، باید به دو مورد دولت‌های ایالتی و دولت‌های محلی هم اشاره کنیم. هر استان تقریباً استقلال داخلی در اداره امورش دارد، در واقع در هر یک از ایالات یک دولت استانی تشکیل می‌شود که ریاست آن را استاندار بر‌عهده دارد، فرماندار کل هم که می‌توانست مجلس را منحل کند، در هر استان یک نماینده دارد که با تایید خودش انتخاب شده است.

در این دولت‌های استانی، مجلس عوام و سنا تشکیل نمی‌شود؛ زیرا آن‌ها تابع مصوبات مجلس هستند و از قوانین دولت فدرال پیروی می‌کنند. مهم‌ترین مسئولیت‌های این دولت‌های استانی به شرح زیر است:

• هر استان یک سیستم آموزشی مشخص دارد که قوانین حاکم بر این سیستم از سوی دولت ایالتی تعیین می‌شود.
• اجرای عدالت اجتماعی با پیروی از سیاست‌های کلی دولت مرکزی
• خدمات مهاجرتی با پیروی از مقررات مصوب از سوی مجالس قانون‌گذاری (با توجه به اینکه ظرفیت پذیرش مهاجر در استان‌ها متفاوت است، برخی تصمیمات بر‌عهده دولت ایالتی است)
• خدمات اجتماعی با توجه به تعداد ساکنین استان و بودجه دریافت شده از دولت
• خدمات مرتبط با حمل‌ونقل که از صفر تا صد به دولت‌های استانی واگذار شده است.

دولت‌ های محلی در کانادا

بعد از دولت‌های استانی به دولت‌های محلی می‌رسیم که صرفاً اسم دولت را دارند؛ اما وظایفشان کاملاً جزئی است و توسط قانون محدود شده است.

این دولت‌های محلی مجموعه‌ای از مدیران و تصمیم‌گیران در شهرهای هر ایالت هستند که برای مسائل جزئی مربوط به شهر خودشان مثلاً مونترال در استان کبک یا کلگری در استان آلبرتا تصمیم می‌گیرند. بر‌اساس قانون و برای اجرای دموکراسی این وظایف به دولت‌های محلی داده شده تا تکثر قدرت اجرا شود؛ اما هم در سطح استانی و هم در سطح ایالتی، انجمن‌ها کاملاً تابع دولت فدرال و قوانینش هستند.

احزاب سیاسی در کانادا

به‌عنوان آخرین قسمت از بحث ساختار حکومت و دولت در کانادا بیایید نگاهی به احزاب سیاسی این کشور داشته باشیم. برای تحقق دموکراسی در هر کشوری باید قوانینی وجود داشته باشد که هم قدرت را به مردم بدهد و هم نگذارد این قدرت در دست عده‌ای مشخص جمع شود. مسیر رسیدن به این خواسته تشکیل احزاب سیاسی با آرمان‌ها و اهداف مختلف است و کانادا هم احزاب خودش را دارد که تمامی‏شان نقش مهمی را در تعیین سرنوشت سیاسی کانادا و تحقق آزادی در این کشور را دارند.

دو حزب اصلی کانادا، حزب لیبرال (حزب جاستین ترودو نخست‌وزیر فعلی) و حزب محافظه‌کار هستند. این دو گروه، اصلی‌ترین جریان سیاسی در کشور هستند که در میانشان لیبرال‌ها اهداف مرتبط با خدمات اجتماعی را دنبال می‌کند؛ اما محافظه‌کاران متمایل به راست هستند. آن‌ها می‌خواهند دولت کوچک‌تر شده و سرمایه‌گذاران، تجار و بیزینسی‌ها قدرت را برعهده بگیرند، چیزی مشابه آنچه در آمریکا و سیستم سرمایه‌داری‌اش دیده می‌شود.

علاوه‌بر این دو، نئودموکرات‌ها و حزب سبز هم قدرت نسبتاً قابل‌توجهی در فضای سیاسی کانادا دارند. نئودموکرات‌ها برای تامین حقوق اجتماعی فعالیت می‌کنند، مثلاً خواهان تصویب و اصلاح برخی از قوانین حقوق بازنشستگی و بیمه عمومی هستند.

از آن طرف اعضای حزب سبز همان‌طور که از نامشان پیداست بر‌اساس احترام به محیط‌زیست عمل می‌کنند تا از منابع طبیعی کشور حفاظت کرده و مطابق با آن در مجلس قانون تصویب کنند. این قبیل گروه‌ها در بسیاری از کشورها شکل گرفتند و اگرچه خیلی محبوب نیستند؛ اما در حال حاضر بیشتر کشورهای دنیا نسبت به فعالیت‌هایشان توجه نشان می‌دهند.

سوالات متداول